Dojo to miejsce, w którym ćwiczy się aikido. Nazwa ta jest przyjęta w sztukach walki pochodzenia japońskiego. Znaczenie słowa dojo wywodzi się z buddyzmu i oznacza salę, w której mnisi medytują, ćwiczą koncentrację i oddychanie. W dojo praktykuje się Drogę (do), doskonali ciało i umysł.
Zasady etykiety w dojo mają swoje źródło w japońskiej kulturze i tradycji oraz sztukach walki. Nie należy traktować dojo jako zwykłej sali treningowej, gdyż aikido nie jest sportem. Tym samym relacje w dojo opierają się na szacunku i życzliwości, lecz również hierarchii i dyscyplinie. Etykieta musi być bezwzględnie przestrzegana, ponieważ służy zachowaniu bezpieczeństwa i porządku w trakcie treningu oraz sprzyja rozwojowi ćwiczących.
Etykieta
- Wchodząc i wychodząc z dojo, należy wykonać ukłon (ritsurei) w stronę kamiza, tak samo wchodząc i schodząc z maty. Kamiza to najważniejsze miejsce w dojo, gdzie między innymi znajduje się portret O’Sensei – Twórcy aikido Morihei Ueshiba.
- Ukłony w aikido są gestem grzecznościowym i w zależności od kontekstu mają znaczenie pozdrowienia, podziękowania, szacunku lub przeprosin. Na przykład wzajemny ukłon wykonywany przed rozpoczęciem treningu z partnerem jest formą przywitania i okazaniem zaufania drugiej osobie. Ukłon wykonywany na zakończenie treningu danej techniki jest formą podziękowania za wspólny trening.
- Każdy powinien dbać o czystość i porządek na macie – sprzątanie jest częścią treningu. Dlatego do dojo należy przyjść odpowiednio wcześniej i wraz z innymi przygotować salę do treningu, a także posprzątać ją po jego zakończeniu. Ze zrozumiałych względów nie wchodzi się na matę w obuwiu.
- Należy dbać o higienę i czystość stroju (gi). W dojo nie należy nosić biżuterii z uwagi na bezpieczeństwo własne i innych.
- Bardzo ważna jest dbałość o broń oraz jej odpowiednie odkładanie – na przykład bokken nie może być zwrócony ostrzem ani sztychem w stronę kamiza. Nie wolno używać broni innej osoby bez pozwolenia.
- Właściwy sposób siedzenia w dojo to seiza (siad klęczny zwanym siadem japońskim). Jeśli komuś sprawia to kłopot, może usiąść w siadzie skrzyżnym. Pozycje niedbałe takie, jak siedzenie z wyprostowanymi nogami, podpieranie się, opieranie o ściany lub stanie z założonymi rękami są przejawem arogancji i nie powinny mieć miejsca w dojo.
- Klika minut przez rozpoczęciem treningu należy usiąść w seiza, zajmując miejsce zgodnie z hierarchią – od prawej strony siadają starsi stopniem, a na końcu osoby początkujące, które ćwiczą w stroju sportowym. Czas przed treningiem należy wykorzystać na wyciszenie i skupienie.
- Nie można się spóźniać na zajęcia. Jeśli jednak to nastąpi, należy usiąść w seiza przed matą i zaczekać, aż Sensei pozwoli dołączyć do grupy. Wtedy należy się ukłonić i wejść bezzwłocznie na matę. Również samowolne schodzenie z maty jest niedopuszczalne – można to zrobić po uzyskaniu zgody Sensei.
- Aikido jest sztuką walki, a techniki mogą być groźne dla zdrowia ćwiczących. Dlatego należy trenować w skupieniu i nie przeszkadzać innym, nie rozmawiać na macie i nie stać bezczynnie. Warto zapamiętać: bezpieczeństwo własne i partnera jest celem i pięknem aikido.
- Podczas demonstracji technik przez Sensei należy usiąść w seiza i uważnie obserwować. Za przekazane uwagi należy podziękować ukłonem, a następnie rozpocząć trening. Jeśli Sensei poprosi ucznia o asystę podczas demonstracji technik, uczeń powinien szybko podejść, ukłonić mu się i wykonywać polecenia. Kiedy Sensei przerywa trening, by udzielić komuś ćwiczącemu obok indywidualnych wskazówek, można usiąść w seiza i obserwować (takie zachowanie jest w dobrym tonie).
- Jeśli chcesz zadać pytanie Sensei podejdź do niego, ukłoń się i zaczekaj, aż cię wysłucha. Wołanie z daleka osób starszych stopniem jest niestosowne. Zawsze przed zakończeniem treningu Sensei daje możliwość zadawania pytań dotyczących ćwiczonych technik lub spraw organizacyjnych.
- Pomagając w prawidłowym wykonaniu technik młodszym kolegom, sami utrwalamy naszą wiedzę. Zgodnie z duchem Aikido nie ma tu miejsca na krytykę, pouczanie, wywyższanie się ani kwestionowanie objaśnień starszych stopniem na temat prawidłowego wykonania techniki.
- Udział w seminariach to bardzo ważna część treningu. Odbywają się one co jakiś czas z udziałem znanego i szanowanego instruktora i dają nowe spojrzenie na już znane techniki, a także są okazją do ćwiczenia z nowymi osobami. Jednak prawdziwa wartość seminariów to wskazówki otrzymane od instruktora i dający się zauważyć rozwój własny. Każdy jest mile widziany na takich spotkaniach, bez względu na stopień.
- W dojo nie wolno spożywać ani wnosić napojów czy jedzenia. Dotyczy to również alkoholu, papierosów i gumy do żucia.
- Osoby z zewnątrz oraz uczniowie, którzy nie mogą ćwiczyć np. z powodu kontuzji, mogą przyglądać się treningowi. Wystarczy przyjść wcześniej i zapytać Sensei o zgodę, po czym usiąść z tyłu i nie przeszkadzać nikomu w treningu.
- W razie wątpliwości co do właściwego zachowania, należy po prostu być rozważnym, uprzejmym i grzecznym. Zawsze warto zapytać starszych stopniem, którzy chętnie udzielą odpowiedzi.